چارلز مانگر طی سال‌ها به رویکردی برای اجتناب از قضاوت اشتباه دست یافته است. وی که مدت مدیدی است رییس هیات مدیره‌ی شرکت برکشایر هت اوی است فهرستی از ۲۴ گرایش منفی را تدوین کرده است که به چیزی می‌انجامند که او خود “اختلال عملکردی روانشناختی” می‌نامد. به عبارت دیگر، این گرایش‌ها تله‌های روان شناختی قابل پیش‌بینی هستند که باعث می‌شوند آدم‌های حرفه‌ای تصمیمات اشتباه و نادرست بگیرند و در بسیاری موارد بهنابود شدن شغل آنها نیز می‌انجامد.
آقای مانگر این قضاوت های اشتباه را در یک سند پر طول و تفصیل با عنوان “روان‌شناسی قضاوت های اشتباه انسان” گردآوری کرده است.
متاسفانه، شما نمی‌توانید با چیزی زندگی کنید که نمی‌توانید به یاد آورید. اکثر ما نمی‌توانیم ۲۴ روشی را حفظ کنیم و به یادآوریم که باعث می‌شوند سرسری، گمراهانه، یا عجولانه قضاوت و کارکنیم…. به ویژه وقتی که در حال انجام تصمیمات سرسری، گمراهانه، و عجولانه هستیم.
برای حل مشکل حافظه‌مان، من آن ۲۴ گرایش قضاوت اشتباه را در فهرستی بسیار کوتاه‌تر اقتباس کرده‌ام. بعضی از آنها – نه همه‌شان – یک “پادزهر” هم دارند. این پادزهرها در واقع گام‌هایی هستند که می‌توانید برای خنثی کردن گرایش‌های منفی بردارید. ولی بسیاری از آنها هیچ پادزهری ندارند و چاره‌ای نیست جز این که شما هم، مثل همه‌ی ما، آگاه باشید گرایش‌های منفی دارید که می‌توانند سبب شوند قضاوت اشتباه و نادرست انجام دهید.
۱.دوست‌‌داشتن/عشق ورزیدن:
شما نسبت به آدم‌هایی که دوست‌شان دارید واقع‌بین نیستید.
۲.واکنش‌های فوق‌العاده به پاداش و تنبیه:
هرگز قدرت مشوق‌ها و وسوسه‌ها را برای تغییر رفتار دست‌کم نگیرید. پادزهر: از رایزنی – و اقدامات – آدم‌هایی که برای نتیجه‌ی معینی جایزه می‌خواهند حذر کنید.
۳.گریز از شک:
آدم‌ها برای رفع تردید و شک با عجله تصمیم می‌گیرند. پادزهر: فقط وقتی تصمیم بگیرید که اطلاعات کافی برای انجام قضاوت درست و منطقی در اختیار دارید.
۴.گریز از تغییر:
شما در برابر تغییر مقاومت می‌کنید و بعید است به تغییر وفاداری‌ها، باورها، عادات، یا نقش‌ها و وظایف خود به آسانی تن بدهید.
۵.بیزاری/تنفر:
بیزاری سبب تحریف فکر و کوری در برابر حقایق خواهد شد.
۶.حس کنجکاوی:
انسان‌ها ذاتاً کنجکاو هستند. پادزهر: کنجکاوی چندان هم بد نیست! می‌تواند گرایش‌های منفی دیگر را خنثی کند.
۷.عدالت کانتی:
تمایل شدید به رعایت عدالت و انصاف در برابر دیگران.
۸.حسادت/رشک:
در تمام جوامع و مخصوصا در محیط های شغل و حرفه ای حسادت بسیار بین آدم‌ها شایع و همه‌گیر است، ولی به ندرت آن را می‌پذیرند یا درک می‌کنند.
۹.تلافی:
شما دوست دارید هم لطف‌ها و هم کم‌لطفی‌ها را تلافی و جبران کنید. پادزهر: از فروشنده‌ای پرهیز کنید که حتی لطف کوچکی به شما می‌کند.
۱۰.تاثیرپذیرفتن از ربط نادرست:
آدم‌ها به غلط محصولات را به خصیصه‌ها و صفات دیگری ربط می‌دهند. مثال: کیفیت بیش‌تر = قیمت بالا. پادزهر: موقعیت‌های گذشته را تحلیل کنید و تفاوت‌های بین آن زمان و حالا را پیدا کنید.
۱۱.انکار روانشناختی/گریز از درد:
آدم‌ها برای اجتناب از درد و ناراحتی، واقعیت را انکار می‌کنند.
۱۲.خود بزرگ‌بینی:
شما نظرها و دیدگاه‌های انباشته و متورم نه تنها از خودتان بلکه از آدم‌هایی مثل خودتان دارید. پادزهر: خودتان را مجبور کنید معیار‌ها و اندازه‌های عینی و واقع‌بینانه را برای ارزیابی خودتان بپذیرید.
۱۳.خوش‌بینی زیاد از حد:
اگر فکر می‌کنید در یک قرعه‌کشی برنده خواهید شد، از این تمایل آسیب خواهید دید. پادزهر: خودتان را عادت بدهید آمار مطالعه کنید.
۱۴.واکنش شدید به بازندگی:
تأثیر درد باختن بسیار بیش‌تر از لذت بردن است. آدم‌ها مثل گرگ‌ها به جان هم می‌افتند تا از باختن قدرت، مقام و منزلت، و غیره اجتناب کنند. پادزهر: پذیرفتن و فهمیدن این‌که حساسیت بیش از حد به باختن غیرمنطقی است.
۱۵.مقبولیت اجتماعی:
تمایلی است خودکار برای فکرکردن یا عمل کردن مثل اطرافیان خودتان، علی‌الخصوص در مواقع پر استرس. پادزهر: یادبگیرید وقتی دیگران خطا می‌کنند از آنها تقلید نکنید.
۱۶.گمراهی مقایسه:
مقایسه‌های خطا = تصمیمات غلط. مثال: ۳ قیمت متورم و گران ممکن است شما را بر آن دارد تا فکرکنید قیمت چهارمی منصفانه است. پادزهر: هر تصمیم را بر اساس ویژگی‌ها و ماهیت خودش اخذ کنید.
۱۷.تأثیر استرس:
استرس باعث افسردگی و بدبینی و در نتیجه ناکارامدی در شغل تان می‌شود.
۱۸.مشورت غلط از آشنایان:
شما کسی را که با شما است دوست دارید و “ارزش و اعتبار زیادی” را برای این نزدیکی قائل هستید. پادزهر: از یک فهرست کنترلی برای رسیدن به نظر درست استفاده کنید.
۱۹.مصرف کن وگرنه تحلیل می‌رود:
اگر از مهارت‌های‌تان در هر شغل و حرفه ای که هستید استفاده نکنید، محو می‌شوند. پادزهر: تمرین، تمرین.
۲۰.تأثیرپذیری سوء از مواد مخدر:
مواد مخدر (و الکل) قضاوت شما را زائل می‌کند. پادزهر: دیگر مصرف نکنید.
۲۱.برداشت نادرست از پیری:
خوب به نظر رسیدن با پنهان ساختن زوال و ناتوانی ناشی از پیری و سالخوردگی. پادزهر: هر قدر سن شما بالا می‌رود آسان‌تر می‌توانید مهارت‌ها را حفظ کنید تا این‌که مهارت‌های جدید یادبگیرید.
۲۲.تأثیرپذیری نادرست از قدرت:
پیروی کردن از رهبران حتی اگر آنان بر خطا باشند. پادزهر: زیر سوال بردن قدرت.
۲۳.حرمت دلیل:
اگر شخصی به شما علت درخواست خود را بگوید، شما احتمالاً آن درخواست را محترم می‌شمارید. پادزهر: تمایلی مثبت است مگر این که دلیل آورده شده ضعیف باشد.
۲۴.معرکه‌ی قضاوت ها:
گرایش‌های قضاوت نادرست روانشناختی می‌توانند پشت سر هم در جهت حصول به یک نتیجه‌ی مشخص عمل کنند.
هر وقت می‌خواهید تصمیم خیلی مهم بگیرید به شما پیشنهاد می‌کنم به این فهرست مراجعه کنید و ببینید آیا ممکن است در شرف انجام این قضاوت های اشتباه باشید.
